Νόμιμος & Συμβατικός Μισθός. Καταβαλλόμενες και Τακτικές αποδοχές. Ποιες είναι οι διαφορές; Γιατί υπάρχουν αυτές οι διακρίσεις;

Στην εργατική νομοθεσία οι αποδοχές του εργαζομένου διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες. Ο διαχωρισμός αυτός γίνεται διότι ανάλογα με το είδος της εργασίας που παρέχει ο εργαζόμενος ο νόμος θέτει διαφορετική βάση υπολογισμού της αμοιβής που δικαιούται.  Ας δούμε παρακάτω αναλυτικά τις κατηγορίες και που χρησιμοποιούμε την κάθε μία.

Νόμιμος μισθός

Νόμιμος είναι ο μισθός που προκύπτει από την εφαρμογή της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, διαιτητικής ή υπουργικής απόφασης και αποτελεί τα κατώτατα όρια αποδοχών που υποχρεούται ο εργοδότης να καταβάλλει στον εργαζόμενο. Ο νόμιμος μισθός περιλαμβάνει τον βασικό μισθό και τα διάφορα επιδόματα όπως αυτά ορίζονται από το νόμο [Σ.Σ.Ε, διαιτητική ή υπουργική απόφαση].

Συμβατικός ή Συμφωνημένος Μισθός

Συμβατικός ή συμφωνημένος μισθός είναι αυτός, που όπως λέει και ο χαρακτηρισμός, προκύπτει από τη συμφωνία [ατομική σύμβαση γραπτή ή προφορική] μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου. Ο συμβατικός μισθός είναι πάντοτε μεγαλύτερος από το νόμιμο, διότι δεν μπορεί να υπολείπεται του κατώτατου ορίου αποδοχών, όπως αυτό ορίζεται από το νόμο. Ατομική συμφωνία για καταβολή μισθού μικρότερου από τον νόμιμο είναι άκυρη, δεν ισχύει.

Καταβαλλόμενες αποδοχές

Οι καταβαλλόμενες αποδοχές μπορεί να είναι είτε οι νόμιμες αποδοχές εφόσον ο εργαζόμενος αμείβεται βάση ΣΣΕ ή του κατώτατου νομοθετημένου μισθού ή οι συμβατικές αποδοχές εφόσον έχει συμφωνήσει με τον εργοδότη μισθό μεγαλύτερο από αυτό που ορίζει ο νόμος. Οι καταβαλλόμενες αποδοχές είναι οι συγκεκριμένες αποδοχές που οφείλονται στον εργαζόμενο για την παροχή της εργασίας του σε συγκεκριμένο χρόνο.

Τακτικές αποδοχές

Οι τακτικές αποδοχές είναι ευρύτερος όρος από τις καταβαλλόμενες αποδοχές. Περιέχουν εκτός από τον καταβαλλόμενο μισθό και τα διάφορα επιδόματα και οποιαδήποτε άλλη παροχή σε χρήμα ή σε είδος και γενικά κάθε παροχή που καταβάλλεται σταθερά και μόνιμα. Στις τακτικές αποδοχές περιλαμβάνονται και η αναλογία για τα επιδόματα εορτών και αδείας καθώς και οι προσαυξήσεις για υπερεργασία, υπερωρία, νυχτερινή εργασία ή εργασία κατά τις Κυριακές εφόσον η εργασία παρέχετε σε τακτική βάση.

 

Οι καταβαλλόμενες αποδοχές χρησιμοποιούνται ως βάση υπολογισμού της αμοιβής της υπερεργασίας, της υπερωρίας καθώς και της εργασίας κατά την 6η ημέρα.

Η προσαύξηση για νυχτερινή εργασία καθώς και εργασία σε Κυριακή ή Αργία υπολογίζεται πάνω στο νόμιμο ωρομίσθιο.

Οι τακτικές αποδοχές χρησιμοποιούνται ως βάση υπολογισμού των επιδομάτων εορτών, των αποδοχών αδείας, του επιδόματος αδείας καθώς και της αποζημίωσης  απόλυσης.

Όσον αφορά τις αποδοχές αδείας ο εργαζόμενος δικαιούται να λάβει τις αποδοχές που θα λάμβανε εάν εργαζόταν κανονικά. Αυτό σημαίνει ότι αν ο εργαζόμενος θα παρείχε εργασία νύχτα, Κυριακή, υπερεργασιακά ή υπερωριακά, οι αποδοχές αδείας του  θα πρέπει να περιλαμβάνουν την αμοιβή για αυτή την απασχόληση, σαν να την έχει πραγματοποιήσει.

Υπερεργασία και Υπερωρία. Πότε είναι νόμιμες και πότε παράνομες. Πως αμείβονται σε κάθε περίπτωση.

Υπερεργασία

Υπερεργασία είναι η εργασία που παρέχεται επιπλέουν του συμβατικού ωραρίου (40 ώρες την εβδομάδα) και μέχρι να συμπληρωθεί το νόμιμο ωράριο εργασίας, το οποίο είναι 45 ώρες για την πενθήμερη εργασία και 48 ώρες για την εξαήμερη.

Σε ημερήσια απασχόληση υπερεργασία είναι η 9η ώρα εργασίας στο πενθήμερο και το διάστημα μετά τη συμπλήρωση των 6.40 ωρών εργασίας και μέχρι τις 8 ώρες στο εξαήμερο.

Η υπερεργασία αμείβεται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο με προσαύξηση 20%.

Η υπερεργασία είναι στην διακριτική ευχέρεια του εργοδότη, αυτό σημαίνει ότι ο εργαζόμενος δεν μπορεί να αρνηθεί την παροχή της.

Απασχόληση που πραγματοποιείται κατά την 6η ή 7η ημέρα δεν συνυπολογίζεται ως υπερεργασία. Είναι άλλες οι διατάξεις που καθορίζουν την αμοιβή της εργασίας πέραν του πενθημέρου ή του εξαήμερου.

Η υπερεργασία δεν δηλώνεται στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ.

 

Υπερωρία

Υπερωρία είναι η απασχόληση του εργαζομένου που υπερβαίνει το νόμιμο ωράριο εβδομαδιαίας και ημερήσιας εργασίας. Η απασχόληση δηλαδή πάνω από 45 ώρες εβδομαδιαίως και 9 ωρών ημερησίως για όσους απασχολούνται πενθήμερο είναι υπερωρία. Αντιστοίχως για όσους απασχολούνται με εξαήμερο σύστημα εργασίας η εργασία πάνω από 48 ώρες την εβδομάδα και 8 ώρες την ημέρα είναι υπερωρία.

Εδώ να πούμε ότι δεν χρειάζεται να συντρέχουν και τα δύο ταυτόχρονα για να υπολογιστεί η υπέρβαση ως υπερωρία. Αυτό σημαίνει ότι υπολογίζουμε την υπερωρία σε ημερήσια βάση [άνω των 8 ή 9 ωρών] χωρίς να μας ενδιαφέρει αν ταυτόχρονα έχουμε και υπέρβαση του νόμιμου εβδομαδιαίου ωραρίου.

Η υπερωρία καταρχήν απαγορεύεται και οποιαδήποτε συμφωνία για το αντίθετο μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου είναι άκυρη. Για να πραγματοποιηθεί υπερωρία και να είναι νόμιμη πρέπει να υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις.

  1. Να είναι αιτιολογημένες
  2. Να μην υπερβαίνουν τις 3 ώρες ημερησίως και τις 150 ώρες σε ετήσια βάση
  3. Να υπάρχει αναγγελία της υπερωρίας στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ [Ε8], στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας πριν την πραγματοποίηση τους.

Όταν τηρηθούν αυτές οι προϋποθέσεις οι υπερωρία θεωρείται νόμιμη.

Η αμοιβή της νόμιμης υπερωρίας έως τις 150 ώρες ετησίως είναι το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο με προσαύξηση 40%.

Πέραν των 150 ωρών ετησίως και εφόσον τηρηθούν οι προϋποθέσεις και υπάρχει άδεια από το Υπ. Εργασίας ώστε να θεωρούνται νόμιμες, η αμοιβή είναι το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο με προσαύξηση 60%.

Εάν δεν τηρηθούν οι παραπάνω διαδικασίες οι υπερωρίες θεωρούνται παράνομες.

Στην περίπτωση παράνομης υπερωρίας η αμοιβή του εργαζομένου είναι το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο με προσαύξηση 120%.

Τέλος να πούμε ότι  ο χρόνος εβδομαδιαίας εργασίας των μισθωτών δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ 4 μηνών, τις 48 ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών και της υπερεργασίας.

15 Αυγούστου. Υποχρεωτική Αργία. Απασχόληση και Αμοιβή Εργαζομένων.

Η εργασία τις Κυριακές και κατά τις υπόλοιπες αργίες ρυθμίζονται από το Β.Δ. 748/1966, με τις τροποποιήσεις που έγιναν μέχρι σήμερα.

Σύμφωνα με τα παραπάνω ορίζεται ότι κατά τις Κυριακές και τις οριζόμενες αργίες, απαγορεύεται κάθε βιομηχανική, βιοτεχνική, εμπορική και κάθε επαγγελματική γενικά δραστηριότητα, πλην των εξαιρέσεων που αναφέρονται ρητώς στις διατάξεις όπως είναι οι επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας, τα επισιτιστικά καταστήματα κλτ.

Οι ημέρες υποχρεωτικής αργίας που έχουν καθοριστεί από το νόμο και απαγορεύεται η απασχόληση των μισθωτών είναι:

  • η 1η Ιανουαρίου
  • η 6η Ιανουαρίου
  • η 25η Μαρτίου
  • η Δευτέρα του Πάσχα
  • η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15η Αυγούστου)
  • η εορτή της Γεννήσεως του Χριστού (25η Δεκεμβρίου).
  • Η Δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων (26η Δεκεμβρίου),
  • Η 1η Μαΐου,
  • Η 28η Οκτωβρίου

Για την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου όσον αφορά την εργασία και την αμοιβή των μισθωτών ισχύουν οι διατάξεις που αφορούν την απασχόληση σε μέρα υποχρεωτικής αργίας. Αναλυτικά:

Α. Σε επιχειρήσεις που ΔΕΝ λειτουργούν την ημέρα της 15ης Αυγούστου, οι εργαζόμενοι είτε αμείβονται με μηνιαίο μισθό, είτε αμείβονται με ημερομίσθιο θα πληρωθούν το σύνηθες ημερομίσθιο/μισθό τους, χωρίς καμία περικοπή ή προσαύξηση.

Β. Σε επιχειρήσεις που λειτουργούν την ημέρα της 15ης Αυγούστου, οι ημερομίσθιοι θα πληρωθούν το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο τους για τις ώρες που εργάστηκαν, συν την προσαύξηση 75% στο νόμιμο ωρομίσθιο τους.  

Όσον αφορά όσους αμείβονται με μισθό σε επιχειρήσεις που λειτουργούν κατά τις Κυριακές και Αργίες, θα πληρωθούν μόνο την προσαύξηση 75% στο 1/25 του νόμιμου μισθού τους [ο μισθός τους περιλαμβάνει και την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου]. Αν η επιχείρηση δεν λειτουργεί κατά τις Κυριακές και Αργίες, οι μισθωτοί που θα εργαστούν, θα πληρωθούν το 1/25 του καταβαλλόμενου μισθού τους [διότι δεν συμπεριλαμβάνεται μέσα στον μισθό τους] συν την προσαύξηση 75% στο 1/25 του νόμιμου μισθού τους.

Η ημέρα υποχρεωτικής αργίας δεν μπορεί να συμψηφιστεί με ημέρα ανάπαυσης [ρεπό].